Un estudio hermenéutico de comparación textual de Job 38,36-37: a partir de la «música de cielos» de fray Luis de León

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/sefarad.021-008

Palabras clave:

Música de las esferas, Luis de León, Job, exégesis, la Biblia, cosmología

Resumen


La música de las esferas es una de las concepciones importantes para entender varios escritos –tanto literarios como exegéticos– de fray Luis de León, como su Exposición del Libro de Job. Sin embargo, parece que esta idea tradicional del universo no ha dejado sus huellas en las traducciones bíblicas con las que estamos familiarizados hoy en día. Frente a tal perplejidad hermenéutica, concentrándose en Job 38,36-37, este trabajo pretende realizar un estudio de comparación textual y revisión exegética a partir de la exposición luisiana, a fin de conocer mejor los avatares de estos dos versículos enigmáticos con la ayuda de la «música de cielos».

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Allen, Don Cameron (1954): «Vaughan's 'Cock-Crowing' and the Tradition», ELH 21:2, pp. 94-106. https://doi.org/10.2307/2872018

Alonso Schökel, Luis (1971): Job, en Los Libros Sagrados, vol. VIII (Madrid: Ediciones Cristiandad).

Alonso Schökel, Luis y José Luis Sicre Díaz (2002): Job: comentario teológico y literario (Madrid: Ediciones Cristiandad).

Andersen, Francis I. (1976): Job: an introduction and commentary (Downers Grove, IL: Inter-Varsity Press).

Aristóteles, Acerca del cielo. Meteorológicos, I, 9, 278b-279a (Madrid: Gredos, 1996).

Balentine, Samuel E. (2006): Smyth & Helwys Bible Commentary: Job (Macon, GA: Smyth & Helwys).

Barthélemy, Dominique (2015): Critique textuelle de l'Ancien Testament, Tome V (Fribourg-Göttingen: Academic Press-Vandenhoeck & Ruprecht).

Berlin, Adele (1985): The Dynamics of Biblical Parallelism (Bloomington, IN: Indiana University Press).

Biblia Hebraica Stuttgartensia, eds. Elliger, Karl y Wilhelm Rudolf (5ªed. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1997).

Biblia quid in hac editione praestitum sit, vide in ea quam operi praeposuimus, ad lectorem epistola (Lutetiae, 1545).

Biblia sacra cum duplici translatione, & scholijs Francisci Vatabili [...], vol. I (Salmanticae, 1584).

Biblia sacra ex Santis Pagnini tralatione, sed ad Hebraicae linguae amussim nouissime ita recognita, & scholiis illustrata, ut plane noua editio uideri possit [...] (Lugduni, 1542).

Bibliorum sacrorum latinae versiones antiquae, seu Vetus italica: quae cum vulgata latina, & cum textu graeco comparantur, Tomus primus, pars secunda (Parisiis, 1751).

Boecio, Sobre el fundamento de la música (Madrid: Gredos, 2009).

Brown, Jeremy (2013): New Heavens and a New Earth: The Jewish Reception of Copernican Thought (Oxford-New York: Oxford University Press). https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199754793.001.0001

Brown, Raymond Edward (1990): The New Jerome Biblical Commentary (Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall).

Chappelow, Leonard (1752): A commentary on the Book of Job in which is inserted the Hebrew text and English translation (Cambridge).

Cellarius, Andreas (1661): Harmonia macrocosmica, seu Atlas universalis et novus (Amsterdam).

Cicerón, Marco Tulio (1984): Sobre la república (Madrid: Gredos).

Clines, David J. A. (2011): Job 38-42 (WBC), vol. 18B (Nashville, TN: Nelson).

Coogan, Michael D. (ed.) (2018): The New Oxford Annotated Bible with Apocrypha: New Revised Standard Version (New York: Oxford University Press).

Copérnico, Nicolás (1543): De revolutionibus orbium coelestium (Nürnberg).

Delitzsch, Franz (1866): Biblical commentary on the Book of Job, vol. II (Edinburgh: T & T Clark).

Dhorme, Édouard Paul (1926): Le Livre de Job (Paris: Gabalda).

Enrique-Arias, Andrés y Fco. Javier Pueyo Mena (2017): «La Biblia completa del Marqués de Santillana», Revista de Filología Española 97:1, pp. 35-68. https://doi.org/10.3989/rfe.2017.02

Enrique-Arias, Andrés y Fco. Javier Pueyo Mena (en línea): Corpus Biblia Medieval, accesible en <http://www.bibliamedieval.es>.

Fernández Marcos, Natalio y Emilia Fernández Tejero (1997): Biblia y humanismo. Textos, talantes y controversias del siglo XVI español (Madrid: Fundación Universitaria Española).

Fernández Marcos, Natalio y Emilia Fernández Tejero (2003): «Pagnino, Servet y Arias Montano. Avatares de una Traducción Latina de la Biblia Hebrea», Sefarad 63:2, pp. 283-329. https://doi.org/10.3989/sefarad.2003.v63.i2.539

Fernández Marcos, Natalio (2012): «The Septuagint Reading of the Book of Job», en Filología Bíblica y Humanismo (Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas) pp. 113-127.

García de la Concha, Víctor (1991): «'El honor de la lengua castellana': fray Luis de León, escritor», en El Siglo de Frai Luis de León (Salamanca: Universidad de Salamanca) pp. 149-167.

Garin, Eugenio (1986): L'Umanesimo italiano. Filosofia e vita civile nel Rinascimento (Roma-Bari: Laterza).

Gómez Aranda, Mariano (2004): El Comentario de Abraham ibn Ezra al libro de Job: Edición crítica, traducción y estudio introductorio (Madrid: CSIC).

Gordis, Robert (1965): The book of God and man: a study of Job (Chicago-London: The University of Chicago Press).

Gordis, Robert (1978): The Book of Job: Commentary, New Translation, and Special Studies (New York: Jewish Theological Seminary of America).

Heater, Homer (1982): A Septuagint Translation Technique in The Book of Job (Washington, DC: The Catholic Biblical Association of America).

Hebreo, León (2002): Diálogos de amor (Madrid: Tecnos).

Heninger, Simeon K. (1974): Touches of Sweet Harmony: Pythagorean Mythology and Renaissance Poetics (San Marino, CA: The Huntington Library).

Hicks, Andrew James (2017): Composing the world: harmony in the Medieval Platonic cosmos (New York: Oxford University Press). https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780190658205.001.0001

Hollander, John (1961): The untuning of the sky (Princeton, NJ: Princeton University Press).

Hu, Jialuan (2001): El cielo estrellado histórico: la cosmología tradicional occidental y la poesía renacentista inglesa [en chino] (Beijing: Peking University Press).

Jastrow, Marcus (1903): «שֶׂכְוִי», en Dictionary of the Targumim, the Talmud Bavli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature, vol. II (London: Luzac).

Jenkins, Allan K. y Patrick Preston (2016): Biblical Scholarship and the Church: A Sixteenth-Century Crisis of Authority (London: Routledge). https://doi.org/10.4324/9781315569321

Kepler, Johannes (1619): Harmonices Mundi (Linz).

Klein, Ernest (1987): «טוּחָה», en A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English (Jerusalem: Carta) pág. 241.

Koehler, Ludwig y Walter Baumgartner (1994): The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament, vol. I (Leiden-New York-Cologne: E. J. Brill).

La Biblia de Ferrara. Edición facsímil con introducción y notas edición facsimilar, eds. Iacob. M. Hassán y Uriel Macías Kapón (Madrid: Sociedad Estatal Quinto Centenario, 1992).

La Biblia Vulgata Latina, traducida en español, y anotada conforme al sentido de los santos padres y expositores catholicos, por el P. Phelipe Scío de S. Miguel, de las Escuelas Pías, vol. VII del AT (Madrid, 1795).

La Biblia, que es, los Sacros Libros del viejo y nuevo Testamento. Trasladada en Español (Basilea, 1569).

La Sagrada Biblia traducida de la Vulgata latina al español. Aclarando el sentido de algunos lugares con la luz que dan los textos originales hebreo y griego, e ilustrada con varias notas sacadas de los santos padres y expositores sagrados por D. Félix Torres Amat, Tomo II (Barcelona, 1884).

La Sagrada Escritura. Textos y comentario: Antiguo Testamento, eds. Profesores de la Compañía de Jesús, vol. III (Madrid: BAC, 2015).

La Sainte Bible, traduite en français sous la direction de l'École Biblique de Jérusalem (Paris: Éditions du Cerf, 1955).

de León, Fray Luis (2008): De los nombres de Cristo, ed. Javier San José Lera (Barcelona: Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores,).

de León, Fray Luis (1992): Exposición del Libro de Job, ed. Javier San José Lera, vol. I (Salamanca: Ediciones de la Universidad de Salamanca).

de León, Fray Luis (1991): Exposición del Libro de Job, Obras completas castellanas, ed. P. Félix García, vol. II (Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos).

López, Sergio Fernández (2010): «Del esfuerzo del traductor a la despreocupación del copista: la versión del Libro de Job de fray Luis de León», Hispanic review 78, pp. 345-367. https://doi.org/10.1353/hir.0.0121

López, Sergio Fernández (2007):«El Cantar de los Cantares de fray Luis de León: ¿Una traducción original?», Bulletin hispanique 109:11, pp. 17-45. https://doi.org/10.3406/hispa.2007.5279

López García, David y Rosario Siminiani Ruiz (1997): Y como esta compuesta de números concordes. Números y emblemas en la poesía de fray Luis de León (Murcia: Universidad de Murcia).

Los morales de sant Gregorio Papa, doctor de la santa yglesia (Sevilla, 1549).

Luzarraga, Jesús (1973): Las tradiciones de la nube en la Biblia y en el judaismo primitivo (Roma: Biblical Institute Press).

Macrobius, Ambrosius Theodosius (1963): Commentarii in Somnium Scipionis, II, III (Leipzig: Teubner).

Mikra'ot Gedolot Ha-Keter, accesible en línea: <https://www.mgketer.org/mikra/1/1/1/mg/0>.

Morla Asensio, Víctor (2017): Libro de Job: Recóndita armonía (Estella: Ed. Verbo Divino).

Morón Arroyo, Ciriaco (1989): «Fray Luis de León: sistema y drama», en Fray Luis de León. Aproximaciones a su vida y su obra (Santander: Sociedad Menéndez Pelayo) pp. 311-335. https://doi.org/10.36576/summa.3238

Morón Arroyo, Ciriaco (1996): «Espesor de la letra. La hermenéutica de fray Luis de León», en Víctor García de la Concha y Javier San José Lera (eds.) Fray Luis de León: historia, humanismo y letras (Salamanca: Universidad de Salamanca) pp. 299-312.

Morreale, Margherita (2003): «Bible translations», en Medieval Iberia: An Encyclopedia (London-New York: Routledge) pp. 168-173.

Morreale, Margherita (2007): Homenaje a Fray Luis de León (Salamanca: Universidad de Salamanca).

NIV Study Bible: New International Version (Grand Rapids, MI: Zondervan, 2008).

Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum editio accesible en línea: <http://www.vatican.va/archive/bible/nova_vulgata/documents/nova-vulgata_vt_iob_lt.html#38>.

Novalín, José Luis González (1996): «Inquisición y censura de Biblias en el Siglo de Oro. La Biblia de Vatablo y el proceso de fray Luis de León», en Fray Luis de León. Historia, humanismo y letras (Salamanca: Universidad de Salamanca) pp. 125-144.

Orlinsky, Harry M. (1957): «Studies in the Septuagint of The Book of Job», Hebrew Union College Annual 28, pp. 53-74.

Pagnino, Sanctes (1528): Biblia. Habes in hoc libro prudens lector vtriusque instrumenti nouam translationem aeditam à reuerendo sacrae theologiae doctore Sancte Pagnino lucensi [...] (Lyon).

Pérez Alonso, María Isabel (2011): «Las biblias romanceadas medievales o la aventura de traducir la 'verdad hebrayca' al castellano», Helmantica 62/188, pp. 391-415. https://doi.org/10.36576/summa.30748

Pineda, Ioannis de (1619): Commentariorum in Job Lib, vol. II (Venetiis).

Pope, Marvin H. (1974): The Anchor Bible: Job (New York: Doubleday & Company).

Rahlfs, Alfred y Robert Hanhart (2006): Septuaginta: Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes, vol. II (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft).

Rauchwarger, Judith (1976): «Fray Luis de León's Exposición del Libro de Job», Recherches Augustiniennes 11, pp. 285-303. https://doi.org/10.1484/J.RA.5.102263

Reichert, Rabbi Dr. Victor E. (1946): Job: Hebrew text & English translation with an introduction and commentary (London-Jerusalem-New York: The Soncino Press).

Reinhardt, Klaus y Horacio Santiago-Otero (1986): Biblioteca bíblica ibérica medieval (Madrid: Editorial CSIC).

Rico, Francisco (2005): El pequeño mundo del hombre: Varia fortuna de una idea en la cultura española (Barcelona: Ediciones Destino).

Rivers, Isabel (2005): Classical and Christian Ideas in English Renaissance Poetry (London-New York: Routledge).

Sacrorum Bibliorum, Hebraicorum bibliorum Veteris Testamenti Latina interpretatio, opera olim Xantis Pagnini Lucensis: nunc verò Benedicti Ariae Montani Hispalensis [...] (Amberes, 1571).

Sagrada Biblia: version critica sobre los textos Hebreo y Griego, eds. José María Bover y Francisco Cantera Burgos, vol. I (Madrid: BAC, 1947).

De Salinas, Francisco (1983): Siete libros sobre la música (Madrid: Alpuerto).

San Agustín (2007): Sobre la música (Madrid: Gredos).

San José Lera, Javier (1991): «Fray Diego de Zuñiga y fray Luis de León, frente al Libro de Job», Ciudad de Dios 204:2-3, pp. 967-983.

San José Lera, Javier (2012):«Libros y lectura en los procesos inquisitoriales de los profesores salmanticenses del siglo XVI», en María José Vega Ramos e Iveta Nakládalová (eds.) Lectura y culpa en el siglo XVI (Barcelona: Universitat Autònoma de Barcelona) pp. 63-92.

Scheindlin, Raymond P. (1998): The Book of Job (New York-London: W. W. Norton & Company).

Selms, A. van (1985): Job: a practical commentary (Grand Rapids, MI: W.B. Eerdmans Pub. Co.).

Spitzer, Leo (1944): «Classical and Christian Ideas of World Harmony: Prolegomena to an Interpretation of the Word 'Stimmung': Part I», Traditio 2, pp. 409-464. https://doi.org/10.1017/S0362152900017220

Terrien, Samuel (1978): «The Book of Job. Exegesis», en The Interpreter's Bible: the Holy Scriptures in the King James and Revised Standard Versions with General Articles and Introduction, Exegesis, Exposition for Each Book of the Bible, vol. III (Nashville: Abingdon Press) pp. 908-1198.

Terrien, Samuel (1978): «The Book of Job. Introduction», en The Interpreter's Bible, vol. III (Nashville: Abingdon Press) pp. 877-905.

The Holy Bible - Revised Chinese Union Version [en chino] (Hong Kong: The Hong Kong Bible Society, 2010).

The Holy Bible [en chino] (Hong Kong: The Studium Biblicum O.F.M., 2009).

The Holy Bible [en chino] (Shanghai: China Christian Council, 2009).

The Holy Bible: New International Version (Grand Rapids, MI: Zondervan, 2001).

The interlinear Bible: the Authorised version and the Revised version; together with the marginal notes of both versions and central references (London: Cambridge University Press, 1907).

Thompson, Colin P. (1995): La lucha de las lenguas: fray Luis de León y el Siglo de Oro en España (Salamanca: Junta de Castilla y León).

Titelman, Francisco (1547): Elucidatio paraphrastica in librum D. Job (Amberes).

Tur-Sinai, Naphtali Herz (1957): The Book of Job: a new commentary (Jerusalem: Kiryath Sepher).

Vaughan, Henry (1871): The Poetical Works of Henry Vaughan: With A Memoir (Boston: James R. Osgood & Company).

Wagner, David L. (1983): The Seven Liberal Arts in the Middle Ages (Bloomington, IN: Indiana University Press).

Zúñiga, Diego de (1584): Didaci a Stunica Salmanticensis Eremitae Augustiniani in Iob commentaria [...] (Toleti).

Descargas

Publicado

2021-06-21

Cómo citar

Bao, W. (2021). Un estudio hermenéutico de comparación textual de Job 38,36-37: a partir de la «música de cielos» de fray Luis de León. Sefarad, 81(1), 179–210. https://doi.org/10.3989/sefarad.021-008

Número

Sección

Estudios

Datos de los fondos

China Scholarship Council
Números de la subvención 201806010344