Un nuevo autógrafo de Maimónides: un glosario judeo-árabe con glosas romances (T-S NS 163.57)
DOI:
https://doi.org/10.3989/sefarad.023-001Palabras clave:
Maimónides, Judeo-Árabe, Judeo-Romance, AlandalúsResumen
Edición, traducción y análisis de cuatro listas de un borrador autógrafo de Maimónides que le servirían posiblemente para desarrollar diferentes temas por escrito en un futuro o asistirle en su docencia, tal y como se desprende de la secuencia de los ítems de las listas, donde subyace un orden lógico. Algunas voces de estas listas están glosadas en Judeo-Romance por el propio Maimónides, sin que podamos saber si fue él mismo
quien incluyó esas glosas gracias a sus conocimientos de romance (en principio, andalusí) o si, por el contrario, fueron uno o varios informantes quienes le ayudaron a completar su lista. Las perplejidades a las que abocan rasgos lingüísticos incoherentes entre sí impiden clarificar la cuestión.
Descargas
Citas
Academia Română, Institutul de Lingvistică (2010): Micul dicționar academic, 4 vols. (2.ª ed., Bucureşti: Univers Enciclopedic).
Alcalá, Pedro de (1505): Arte para ligeramente saber la lengua aráviga (Granada: Juan Varela).
Andolz, Rafael (1984): Diccionario aragonés: Aragonés-castellano, castellano-aragonés (2.ª ed., Zaragoza: Librería General).
Arrighi, Cletto (1896): Dizionario Milanese-Italiano, col repertorio Italiano-Milanese (2.ª ed., Milano: Ulrico Hoepli).
Beekes, Robert y Lucien van Beek (2010): Etymological Dictionary of Greek, 2 vols., Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series10 (Leiden/Boston: Brill).
Benincà, Paola, Mair Parry y Diego Pescarini (2016): «The dialects of northern Italy», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 185-205.
Blau, Joshua (1995): A Grammar of Medieval Judaeo-Arabic (2.ª ed., Jerusalem: Magnes Press).
Blau, Joshua (2006): A Dictionary of Mediaeval Judaeo-Arabic Texts (Jerusalem: The Israel Academy of Sciences and Humanities).
Boerio, Giuseppe (1867): Dizionario del dialetto veneziano (3.ª ed. corr. y aum., Venezia: Giovanni Cecchini).
Ceraso, Gaetano (1906): Vocabolario napoletano-italiano e Dizionarietto dei sinonimi (2.ª ed., Portici: V. Caramiello).
Chantraine, Pierre (1968-1980): Dictionnaire étymologique de la langue grecque: Histoire des mots (Paris: Klincksieck).
Cohen, David (1994-2012): Dictionnaire des racines sémitiques ou attestées dans les langues sémitiques, con la col. de François Bron y Antoine Lonnet, aparecidos 10 fascs. (Leuven: Peeters).
CORDE = Real Academia Española. Corpus diacrónico del español, accesible en http://corpus.rae.es/cordenet.html.
Corriente, Federico (1977): A grammatical sketch of the Spanish-Arabic dialect bundle (Madrid: Instituto Hispano-Árabe de Cultura).
Corriente, Federico (1980): «Nuevos romancismos de Aban Quzmán y crítica de los propuestos», Vox Romanica 39, pp. 183-194.
Corriente, Federico (1988): El léxico árabe andalusí según P. de Alcalá (Madrid: Departamento de Estudios Árabes e Islámicos, Universidad Complutense de Madrid).
Corriente, Federico (1989): El léxico árabe andalusí según el «Vocabulista in Arabico» (Madrid: Departamento de Estudios Árabes e Islámicos, Universidad Complutense de Madrid).
Corriente, Federico (1991): El léxico árabe estándar y andalusí del «Glosario de Leiden» (Madrid: Departamento de Estudios Árabes e Islámicos, Universidad Complutense de Madrid).
Corriente, Federico (1993): Léxico estándar y andalusí del Dīwān de Ibn Quzmān (Zaragoza: Área de Estudios Árabes e Islámicos, Universidad de Zaragoza).
Corriente, Federico (1997): Poesía dialectal árabe y romance en Alandalús (Madrid: Gredos).
Corriente, Federico (2008): Dictionary of Arabic and Allied Loanwords: Spanish, Portuguese, Catalan, Galician and Kindred Dialects (Leiden / Boston: Brill).
Corriente, Federico e Ignacio Ferrando (2005): Diccionario avanzado árabe-español (Barcelona: Herder).
Corriente, Federico, Christophe Pereira y Ángeles Vicente (2015) : Apercu grammatical du faisceau dialectal arabe andalou: Perspectives synchroniques, diachroniques et panchroniques, Encyclopédie linguistique d’Al-Andalus 1 (Berlin/Boston: De Gruyter).
Corriente, Federico, Christophe Pereira y Ángeles Vicente (2017) : Dictionnaire du faisceau dialectal arabe andalou: Perspectives phraséologiques et étymologiques, Encyclopédie linguistique d’Al-Andalus 2 (Berlin/Boston: De Gruyter).
Corriente, Federico, Christophe Pereira y Ángeles Vicente (2020) : Le substrat roman et l’adstrat berbère du faisceau dialectal andalou. Encyclopédie linguistique d’Al-Andalus 4 (Berlin/Boston: De Gruyter).
DCECH = Corominas, Joan y José Antonio Pascual (1980-1991): Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico, 6 vols. (Madrid: Gredos).
DCVB = Alcover, Antoni Maria, y Francesc de Borja Moll (1978-1979): Diccionari català-valencià-balear, 10 vols. (2.ª ed., Palma de Mallorca: Moll; reed. digital interrogable, Barcelona: Institut d’Estudis Catalans, 2001-2002, accesible en http://dcvb.iecat.net/).
DÉRom = Dictionnaire Étymologique Roman, dir. Éva Buchi y Wolfgang Schweickard (Nancy: ATLIF, CNRS, accesible en http://www.atilf.fr/DERom).
DGLO = Academia Occitana (2008-2022): Diccionari General de la Lenga Occitana (accesible en https://www.academiaoccitana.eu/diccionari/DGLO.pdf).
Dozy, Reinhart (1881) : Supplément aux dictionnaires arabes, 2 vols. (Leiden: E. J. Brill).
DRAG = Dicionario da Real Academia Galega, dir. Manuel González González (A Coruña: Real Academia Galega, accesible en https://academia.gal/dicionario).
Du Cange, Charles du Fresne, Sieur (1883-1887): Glossarium mediæ et infimæ Latinitatis, supl. de P. Carpenter et alii, 10 vols. (Niort: L. Fabre).
Dworkin, Steven N. (2016): «Lexical Stability and Shared Lexicon», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press) pp. 577-587.
Engel, Edna (2017): «Hitpatḥut kĕtiḇat yado šel ha-Rambam» [= «The evolution of Maimonides’ handwriting»], Peʿamim: Studies in Oriental Jewry 150-152, pp. 349˗371.
Ernout, Alfred (1953): Morphologie historique du latin (3.ª ed. rev., Paris: Klincksieck).
Falcucci, Francesco Domenico (1915): Vocabolario dei dialetti, geografia e costumi della Corsica, ed. Pier Enea Guarnerio (Cagliari: Società Storica Sarda).
Flora Iberica: plantas vasculares de la península Ibérica e Islas Baleares, I: Lycopodiaceæ-Papaveraceæ (1986): (Madrid: Real Jardín Botánico, CSIC).
Friedman, Mordechai A. (2015): «Ha-Rambam wĕ-minnuyo šel R. Anaṭoli lĕ-muqaddam Aleksandriya» [= «Maimonides Appoints R. Anatoly Muqaddam of Alexandria»], Tarbiẕ / תרביץ, 83, pp. 135-162.
Frisk, Hjalmar (1973-1979) Griechisches etymologisches Wörterbuch, 3 vols. (2.ª ed., Heidelberg: Carl Winter).
García Gómez, Emilio (1975): Las jarchas romances de la serie árabe en su marco (2.ª ed., Barcelona: Seix Barral).
GDLI = Battaglia, Salvatore (1961-2002): Grande dizionario della lingua italiana, ed. dir. por Giorgio Barberi Squarotti (Torino: Unione Tipografico-Editrice Torinese; prototipo edizione digitale, Firenze: Accademia della Crusca, 2018, accesible en https://www.gdli.it/).
Gusumpaur, Federico (1887): Vocabolario botanico napolitano, con l’equivalente latino ed italiano (Napoli: Luigi Chiurazzi).
Halkin, Abraham S. (ed.) (1975): Moshe ben Yaʿakov ibn ʿEzra, Kitāb al-muḥāḍara wal-muḏākara = Liber Discussionis et Commemorationis (Poetica Hebraica) (Jerusalem: Mekize Nirdamim).
Hinds, Martin, y Badawi, El-Said (1986): A Dictionary of Egyptian Arabic: Arabic-English (Beirut: Librairie du Liban).
Jones, Alan (ed.) (1992): The Uddat al-jalīs of ‘Alī ibn Bishrī: An Anthology of Andalusian Arabic Muwashshaḥāt (Cambridge: Gibb Memorial Trust).
Kazimirski, Albert de Biberstein (1860) : Dictionnaire Arabe-Français, 2 vols. (Paris: Maisonneuve).
Kluge, Friedrich (2011): Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, 25.ª ed. rev. por Elmar Seebold (Berlin: Walter de Gruyter).
Lane, Edward William (1863-1893): An Arabic-English Lexicon, 8 vols. (London/Edinburgh: Williams & Norgate).
Ledgeway, Adam (2016a): «Italian, Tuscan, and Corsican», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 206-227.
Ledgeway, Adam (2016b): «The dialects of southern Italy», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 246-269.
Ledgeway, Adam, y Martin Maiden (eds.) (2016): The Oxford Guide to the Romance Languages (Oxford: Oxford University Press).
Loporcaro, Michele, y Tania Paciaroni (2016): «The Dialects of Central Italy», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 228-245.
Machado, José Pedro (1967): Dicionário etimológico da língua portuguesa: com a mais antiga documentação escrita e conhecida de muitos dos vocábulos estudados, 3 vols. (2.ª ed., Lisboa: Confluência & Horizonte).
Maiden, Martin (2016): «Number», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 697-707.
Martínez Delgado, José (2008): «Maimonides in the Context of Andalusian Hebrew Lexicography», Aleph: Historical Studies in Science and Judaism 8.1, pp. 15-40.
Martínez Delgado, José y Amir Ashur (2021): La Vida Cotidiana de los judíos de Alandalús (siglos x-xii): Antología de manuscritos de la Guenizá de El Cairo (University of Cambridge) (Córdoba: UCO Press).
Mel′nyčuk, O. S. (ed.) (1982-2012): Etymolohičnyĭ slovnyk ukraĭins′koĭi movy, 6 vols. (Kyĭiv: Naukova Dumka).
Menéndez Pidal, Ramón (1950): Orígenes del español: Estado lingüístico de la Península Ibérica hasta el siglo XI (3ª ed., Madrid: Espasa-Calpe).
Meyer, Rudolf (1989): Gramática de la lengua hebrea, ed. y trad. Ángel Sáenz-Badillos (Barcelona: Riopiedras).
Meyer-Lübke, Wilhelm (1941): Grammatica storica della lingua italiana e dei dialetti toscani, nueva ed. de Matteo Bartoli (Torino: Chiantore).
Mistral, Frédéric (1878-1886): Lou trésor dóu Felibrige; ou, Dictionnaire provençal-français, embrassant les divers dialectes de la langue d’oc moderne, 2 vols. (Aix-en-Provence: Veuve Remondet-Aubin).
Morais Silva, António de (1992): Novo dicionário compacto da língua portuguesa, 5 vols. (7.ª ed., Lisboa: Confluência).
Nascentes, Antenor (1932): Dicionário Etimológico da Língua Portuguesa (Rio de Janeiro: Alves).
Pezzi, Elena (1989): El vocabulario de Pedro de Alcalá (Almería: Cajal).
Pharies, David (2002): Diccionario etimológico de los sufijos españoles y de otros elementos finales (Madrid: Gredos).
Porto Dapena, José Álvaro (2002): Manual de técnica lexicográfica (Madrid: Arco Libros).
Prémare, Alfred-Louis (ed.) (1993-1999): Dictionnaire arabe-français: Langue et culture Marocaines, 12 vols. (Paris: L’Harmattan).
Real Academia Española (1726-1739): Diccionario [de Autoridades] de la Lengua Castellana, 6 vols. (Madrid: Francisco del Hierro).
REW = Meyer-Lübke, Wilhelm (1935): Romanisches etymologisches Wörterbuch (3.ª ed. rev., Heidelberg: Carl Winter).
Roca Garriga, Pedro (1954): «Distribución relativa de los topónimos en albus y en blank en la Península Ibérica», Revista de Filología Española, 38, pp. 251-256.
Sáenz-Badillos, Ángel (ed.) (1986): Mĕnaḥem ben Saruq, Maḥberet: Edición crítica e introducción (Granada: Universidad de Granada).
Sánchez-Prieto Borja, Pedro (ed.) (2014): Alfonso X el Sabio, Lapidario; Libro de las formas e imágenes que son en los cielos (Madrid: Fundación José Antonio de Castro).
Schmid, Stephan (2016): «Segmental Phonology», en The Oxford Guide to the Romance Languages, ed. Adam Ledgeway y Martin Maiden (Oxford: Oxford University Press), pp. 471-483.
Seco, Manuel, Olimpia Andrés y Gabino Ramos (2004): Diccionario fraseológico documentado del español actual: Locuciones y modismos españoles, col. Carlos Domínguez (Madrid: Aguilar).
Shivtiel, Avihai (2007): «Judaeo-Romance and Judaeo-Arabic Word-list from the Genizah», British Journal of Middle Eastern Studies 34:1, pp. 63-74.
Shivtiel, Avihai (2007): «Erratum: Judaeo-Romance and Judaeo-Arabic Word-List from the Genizah», British Journal of Middle Eastern Studies 34:2, pág. 259.
Silverio de Santa Teresa (1932-1933): Obras del P. Jerónimo Gracián de la Madre de Dios, 2 vols. (Burgos: Tipografía de El Monte Carmelo).
TLL = Thesaurus Linguæ Latinæ, (1900–): ed. Internationale Thesauruskommission, aparecidos 11 vols. (Leipzig: Teubner / München: Saur / Berlin: Walter De Gruyter).
Traina, Antonio (1868): Nuovo vocabolario Siciliano Italiano (Palermo: Giuseppe Pedone Lauriel).
Wright, W. (1896-1898): A grammar of the Arabic language, 3.ª ed. rev. por W. R. Smith y M. J. de Goeje, 2 vols. (Cambridge: Cambridge University Press).
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2023 Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC)

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución 4.0.
© CSIC. Los originales publicados en las ediciones impresa y electrónica de esta Revista son propiedad del Consejo Superior de Investigaciones Científicas, siendo necesario citar la procedencia en cualquier reproducción parcial o total.Salvo indicación contraria, todos los contenidos de la edición electrónica se distribuyen bajo una licencia de uso y distribución “Creative Commons Reconocimiento 4.0 Internacional ” (CC BY 4.0). Puede consultar desde aquí la versión informativa y el texto legal de la licencia. Esta circunstancia ha de hacerse constar expresamente de esta forma cuando sea necesario.
No se autoriza el depósito en repositorios, páginas web personales o similares de cualquier otra versión distinta a la publicada por el editor.
Datos de los fondos
European Regional Development Fund
Números de la subvención PID2021-127063NB-I00;PGC2018-094407-B-I00
Agencia Estatal de Investigación
Números de la subvención PGC2018-094407-B-I00;PID2021-127063NB-I00
Ministerio de Ciencia, Innovación y Universidades
Números de la subvención PGC2018-094407-B-I00;PID2021-127063NB-I00